Mục lục
I. Khai cuộc là gì ?
Cuộc cờ thường chia thành ba giai đoạn: khai cuộc, trung cuộc và tàn cuộc. Giai đoạn khai cuộc khoảng 10-15 nước đầu tiên. Khai cuộc giống như bày binh bố trận khi hai quân tác chiến, rất quan trọng, người chơi chính là tướng chỉ huy. Ở khai cuộc phải giỏi điều động lực quân của mình một cách hợp lý, giành lấy địa hình có lợi, đồng thời ra sức ngăn chế kế hoạch hành động của đối phương, làm tốt công tác chuẩn bị chiến đấu.
II. Bốn nguyên tắc vàng trong khai cuộc
Khai cuộc thuận lợi hay không, sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc chiến ở trung cuộc, thậm chí định lấy thắng bại toàn cuộc. Do đó, học và nắm vững kiến thức khai cuộc là rất quan trọng. Dưới đây là bốn nguyên tắc cơ bản của khai cuộc:
Nguyên tắc 1: Chiếm lĩnh hoặc khống chế khu trung tâm
Ở khai cuộc, tiêu điểm tranh đoạt của song phương là vùng trung tâm bàn cờ (d4,d5,e4,e5) và vùng trung tâm mở rộng (c3-c6-f6-f3). Trung tâm bàn cờ là yếu điểm chiến lược của toàn cuộc, là nơi phải tranh đoạt. Lực quân chiếm được trung tâm, thuận lợi cho tấn công và phòng thủ, di chuyển ra hai bên cánh cũng rất thuận tiện.
Hình vuông màu xanh lá: khu trung tâm. Hình vuông màu vàng: trung tâm mở rộng.
Hai tốt giúp trắng kiểm soát hiệu quả khu trung tâm và các quân cờ phía sau có nhiều không gian hoạt động.
Hai mã trắng phối hợp với nhau một cách hiệu quả để kiểm soát khu trung tâm.
Nguyên tắc 2: Xuất quân nhanh chóng
Người chơi phải nhanh chóng xuất quân, đi tốt và các quân nhẹ (mã, tượng) trước. Xuất quân phải có mục đích, có kế hoạch, không được xuất quân tùy tiện. Nếu các quân cờ không có vị trí thích hợp thì tạm thời không xuất, sau đó căn cứ vào tình hình cụ thể để xuất quân. Thường thì quân nặng (hậu, xe) không nên ra sớm, để tránh bị mã tượng đối phương công kích dẫn đến thất tiên. Hình sau đây là khai cuộc lý tưởng cho bên trắng:
Cũng giống như việc học bảng cửu chương khi làm toán thì người chơi cần thuộc lòng các bước xuất quân để bắt đầu ván cờ cho hiệu quả. Sau đây là thứ tự 6 bước xuất quân.
- Đi tốt trung tâm
- Xuất mã
- Xuất tượng
- Nhập thành
- Đi hậu để liên kết hai xe
- Đưa xe chiếm cột mở
Hình cờ khai cuộc lý tưởng của trắng.
Nguyên tắc 3: Ngăn chế kế hoạch hành động của đối phương
Ở giai đoạn khai cuộc, vừa phải nhanh chóng xuất động các quân chính phía mình, đồng thời phải ra sức hạn chế tốc độ xuất quân đối phương, như vậy mới có thể giành được quyền khống chế cuộc thế.
Nguyên tắc 4: Tránh để hình trận có khiếm khuyết
Khiếm khuyết trong hình trận gồm có: ô yếu, quân yếu, đường chéo yếu liên quan tới vua.Ở khai cuộc mở, vua nằm ở trung lộ rất dễ bị công kích, nếu không kịp thời nhập thành sẽ rất nguy hiểm. Còn ở một số cục diện đặc thù hoặc cục diện kín, vua nằm ở trung lộ ngược lại tương đối an toàn, phải căn cứ từng tình huống khác nhau để linh hoạt vận dụng.
III. Sai lầm thường gặp ở khai cuộc
Khi thi đấu thường xuất hiện trường hợp sau: khi khai cuộc một bên do vi phạm nguyên tắc khai cuộc, nhanh chóng bị đối phương nắm bắt cơ hội đoạt quân tranh thế, thậm chí đoạt thắng. Dưới đây là những ví dụ minh họa:
Sai lầm 1: Không tích cực tranh đoạt khu trung tâm
Sai lầm 2: Tham tốt hoặc đi một quân nhiều lần làm chậm tốc độ xuất quân
Sai lầm 3: Tự tạo đường chéo yếu hoặc ô yếu
Sai lầm 4: Xuất Hậu quá sớm
Trong giai đoạn khai cuộc có rất nhiều tốt trên bàn cờ, khi đó Hậu không có nhiều không gian hoạt động. Hậu ra sớm lại dễ trở thành mục tiêu cho Mã Tượng đối phương tấn công lợi nước.
Các khái niệm trong bài này: khai cuộc, trung cuộc, tàn cuộc, khu trung tâm, trung tâm mở rộng, xuất quân, đường chéo yếu, ô yếu, lợi nước.
